Województwo pomorskie (XVI-XVIII w.) [MAPY]

Spis treści

Ukształtowanie powierzchni terenu >>>

Podział administracyjny >>>

Gęstość sieci osadniczej >>>

Populacja miast >>>

Puszcze i lasy >>>

Województwo pomorskie w XVI w. - ukształtowanie powierzchni terenu [MAPA]

Ukształtowanie powierzchni województwa pomorskiego uwarunkowane zostało wydarzeniami geologicznymi, mającymi miejsce podczas ostatniego zlodowacenia skandynawskiego oraz w holocenie. Powierzchnia terenu średnio wznosi się na wysokość 118 m n.p.m. Najwyższe obszary tego regionu położone są w północnej i centralnej części województwa, w obrębie wzgórz morenowych i wznoszą się na wysokość ponad 300 m n.p.m. Kulminację obszar stanowi Wieżyca o wysokości 329 m n.p.m. Teren obniża się przeciętnie z NNW na SSE, osiągając najniższy punkt w delcie Wisły, gdzie prawdopodobnie obszar mógł znajdować się nieco poniżej poziom morza.   

Województwo pomorskie w XVI w. - podział administracyjny [MAPA]

Województwo pomorskie rozciągało się na lewym brzegu Wisły na obszarze 12 888 km kw. (bez ziemi lęborskiej i bytowskiej). Region obejmował swoimi granicami 8 powiatów oraz terytorium miasta Gdańska. Największym obszar zajmował powiat tczewski o powierzchni 2 298 km kw. (23,3% powierzchni województwa). Nieco mniejszy od niego był położony w południowo-zachodniej części powiat człuchowski 2 432 km kw. (18,9%), następnie tucholski 1 690 km kw. (13,1%), świecki 1 523 km kw. (11,8%), mirachowski 1 036 km kw. (8,0%), pucki 943 km kw. (7,3%), nowski 797 km kw. (6,2%) i gdański 791 km kw. (6,1%). Najmniejsza powierzchnią (678 km kw.) cechowały się tereny znajdujące się pod bezpośrednim zarządem Gdańska, obejmujące głównie nisko położone tereny w delcie Wisły. Grunty te stanowiły 5,3% powierzchni całego województwa pomorskiego. 

Województwo pomorskie w XVI w. - gęstość sieci osadniczej [MAPA]

Województwo pomorskie stanowiło obszar o dużych dysproporcjach w gęstości sieci osadniczej, reprezentowanej w XVI w. przez około 1300 miast, wsi i osad. Największe zagęszczenie jednostek osadniczych występowało w dolinie Wisły w sąsiedztwie Gdańska, na północ od Pucka oraz w rejonie miast Nowe-Gniew, Świecie i Człuchów, gdzie zagęszczenie sieci osadniczej przekraczało 15 osad na 100 km kw. (10% powierzchni województwa). Najmniej osad znajdowało się w centralnej części województwa, gdzie tereny te pokrywały się z rozległymi kompleksami leśnymi.  

Województwo pomorskie w XVI w. - populacja miast [MAPA]

Ranking miast wg wielkości populacji (w poł. XVI w.)

Gdańsk (40 000)

Tczew (5 090)

Debrzno (4 470)

Chojnice (1 640)

Tuchola (1 450)

Starogard (1 250)

Świecie (1 180)

Hel (1 170)

Nowe (1 100)

Gniew (970)

Skarszewy (890)

Puck (860)

Czarne (720)

Kościerzyna (690)

Białobór (650)

Człuchów (510)

Województwo pomorskie w XVIII w. - puszcze i lasy [MAPA]

Województwo pomorskie w znacznej części pokryte było lasami i puszczami. Największe kompleksy leśne znajdowały się w centralnej części obszaru, gdzie znajdowało się niewiele wsi, w tym m.in. Brusy, Wiele, Czersk i Śliwice. Rozległe ale bardziej rozczłonkowane płaty lasów porastały tereny na zachód od Gdańska, między Starogardem a Mirachowem i dalej na północ w kierunku Pucka i Żarnowca. Największe pod względem powierzchni tereny bezleśne znajdowały się w delcie Wisły i ciągnęły się dalej na południe w obrębie jej doliny. Lesistość województwa w XVIII wieku wynosiła ok. 39%.

Zobacz więcej... 

MAPY POWSTAŁY NA PODSTAWIE:

Biskup M., 1957, Rozmieszczenie własności ziemskiej, Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI wieku, 1:300 000

Biskup M., 1957, Sieć parafialna, Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI wieku, 1:300 000

Karta Dawnej Polski, Charzanowski W., 1:300 000

Biskup M., 1961, Atlas Historyczny Polski, Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku, IH PAN

Mikulski K., 1994, Osadnictwo wiejskie województwa pomorskiego od połowy XVI do końca XVII wieku, TNT, Toruń

Atlas Źródeł i Materiałów do Dziejów Dawnej Polski: www.atlasfontium.pl

Mapa Topograficzna Polski 1:100 000, WIG

Geoportal: www.mapy.geoportal.gov.pl